سال نوری - قرآن و نجوم
سال نوری
می دانیم که نور با سرعتی در حدود 300هزار کیلومتر بر ثانیه (دقیقاً 299 792 458 m / s) در کیهان در حال حرکت می باشند. حال با چند ضرب ساده به نتایج جالبی می رسیم. به این اعداد دقت کنید. نور در 1 دقیقه مسافتی معادل با 18 میلیون کیلومتر را می پیماید. در یک ساعت مسافتی در حدود 1 میلیارد و 80 میلیون کیلومتر را می پیماید. در یک روز مسافتی در حدود 25 تریلیون و 920 میلیارد کیلومتر را می پیماید. عدد بدست آمده را در 365 ضرب نمایید. این فاصله عجیب و غریب مسافتی است که نور در یک سال می پیماید! در واقع این همان "یک سال نوری" است.
فقط در کهکشان راه شیری در حدود 300 میلیارد ستاره وجود دارد. (هر ستاره می تواند دارای صدها و هزاران جرم آسمانی، سیاره و قمر در منظومه خود باشد. به عنوان مثال کل منظومه شمسی ما و اجرام آن را فقط در محدوده یکی از این ستارگان/یعنی خورشید در نظر بگیرید) انتظار می رود که بخش وسیعی از این ستارگان دارای سیاراتی باشند که قادر به میزبانی حیات است. حال در نظر بگیرید که عدد گفته شده تنها در یک کهکشان بود. در حدود 100 تا 300 میلیارد کهکشان در کیهان شناخته شده، وجود دارد. هر کهکشان شامل میلیاردها و برخی شامل تریلیون ها ستاره است. به راستی چطور می توانید باور کنید که هیچ شانسی برای رویداد زندگی در هیچ یک از این ترلیون ها ترلیون سیاره که به دور این ستارگان در حال گردشند وجود ندارد؟ حتی اگر بر این باور باشید که خداوند حیات را مستقیماً بر زمین آفریده، باور آفرینش کیهانی با این اندازه تنها برای ما، تاحدی غیرمنطقی و متکبرانه به نظر می رسد.
قرآن و نجوم
خداوند در آیات متعددی در رابطه با آسمانها و ستارگان و آنچه در آنهاست صحبت کرده است. در هفت آیه از قرآن مجید سخن از سَماوات سَبْع «آسمان‌هاى هفتگانه» به میان آمده است. در یک آیه از این آیات، اشاره به طبقات هفتگانه زمین نیز شده است؛ همچنین به وسعت پیدا کردن آسمان، در آیه 47 سوره ذاریات اشاره نموده است: «وَ السَّماءَ بَنَیْناها بِأَیْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُون؛ ما آسمان را با قدرت بنا کردیم و همواره آن را وسعت مى بخشیم!». در این زمینه می توانید به کتاب ما «پیام قرآن»، جلد2، ذیل عنوان "آسمانهای هفتگانه" در آدرس زیر مراجعه نمایید: https://makarem.ir/
جالب اینکه در هفت آیه از قرآن مجید سخن از سَماوات سَبْع ) «آسمان هاى هفت گانه» به میان آمده است. (1)
در یک آیه از این آیات، اشاره به طبقات هفت گانه زمین نیز شده است؛ آنجا
که مى فرماید: (اللهُ الَّذِىْ خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الأَرْضِ مِثْلَهُنَّ ): «خداوند همان کسى است که هفت آسمان را آفرید و از زمین نیز همانند آنها را ایجاد کرد» (2)
از میان تمام تفسیرهاى گوناگون که براى آسمان هاى هفت گانه ذکر شده است؛ این تفسیر صحیح تر به نظر مى رسد که منظور از (سماوات سبع )، همان معنى واقعى آسمان هاى هفت گانه است. یعنى آسمان به معنى کرات نیست؛ بلکه به مجموعه اى از ستارگان و کواکب عالم بالا است؛ و منظور از عدد هفت همان شماره تعدادى معروف است، نه تکثیرى.
منتها از آیات دیگر قرآن بر مى آید که تمام آنچه را از ستارگان ثوابت و سیّارات، و کهکشان ها و سحابى ها مى بینیم همه مربوط به مجموعه آسمان اول است. بنابراین در ماوراى این مجموعه عظیم، شش مجموعه عظیم دیگر (شش آسمان) وجود دارد که بعضى برتر از بعض دیگر است؛ که آنها از دسترس علم انسان (لااقل تاکنون) بیرون است.
در آیه 6 سوره صافّات مى خوانیم: (اِنّا زَیَّناَ اَلسَّماءَ الدُّنْیا بِزِیْنَةٍ الْکَواکِبِ ): «ما آسمان پائین را با ستارگان زینت بخشیدیم.»
در آیه 12 سوره فصّلت آمده است: (وَزَیَّناَ السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابِیْحَ ): «آسمان پائین را با چراغ ها تزیین کردیم.»
همین معنى با تفاوت مختصرى در آیه 5 سوره ملک نیز آمده است.
قابل توجّه اینکه مرحوم علّامه مجلسى در بحارالانوار همین احتمال را به عنوان یکى از تفسیرهاى آیه ذکر کرده است. او مى گوید: «سومین احتمالى که به فکر من خطور مى کند این است که تمام افلاک که براى ستارگان اثبات کرده اند همه به نام آسمان پائین نامیده مى شود!» (3) درست است که ابزارهاى
علمى ما امروز هنوز پرده از عوالم شش گانه دیگر برنداشته؛ ولى هیچ دلیلى بر
نفى آن از نظر علوم نیز وجود ندارد، و چه بسا در آینده راز این معمّا نیز گشوده شود.
بلکه از کشفیّات بعضى از دانشمندان فلکى چنین بر مى آید که نشانه هایى از وجود عوالم دیگر هم اکنون از دور به چشم مى خورد، نظیر آنچه قبلا از قول رصدخانه معروف پالومار، درباره عظمت جهان نقل کردیم و جمله اى از آن را که شاهد گفتار ما است در اینجا تکرار مى کنیم: «با دوربین رصدخانه پالومار میلیون ها کهکشان جدید کشف شده که بعضى از آنها هزار میلیون سال نورى با ما فاصله دارد، ولى بعد از فاصله هزار میلیون سال نورى فضاى عظیم مهیب و تاریکى به چشم مى خورد که هیچ چیز در آن دیده نمى شود، ولى بدون تردید در آن فضاى مهیب و تاریک صدها میلیون کهکشان وجود دارد که دنیایى که در سمت ما است با جاذبه آن کهکشان ها نگهدارى مى شود، تمام این دنیاى عظیمى که به نظر مى رسد و داراى صدها هزار میلیون کهکشان است، جز ذرّه کوچک و بى مقدار از یک دنیاى عظیم تر نیست و هنوز اطمینان نداریم که در فراسوى آن دنیاى دوم دنیاى دیگرى نباشد.» (4)
یکى دیگر از دانشمندان در مقاله مشروحى که درباره عظمت عالم هستى نوشته، بعد از ذکر فواصل عظیم و حیرت زاى کهکشان ها، و بیان ارقام حیرت انگیزى که همگى براساس سال نورى تعیین مى گردد؛ چنین مى گوید :
«تا اینجا منجّمین معتقدند که تازه تا نیمه راه کناره قابل رؤیت جهان با عظمت پیش رفته اند، و هنوز فضاهاى نامکشوف دیگرى را باید بیابند.» (5)
به این ترتیب عوالمى که براى بشر تاکنون کشف شده با تمام عظمتى که دارد گوشه کوچکى از این جهان بزرگ را تشکیل مى دهد و قابل تطبیق با مسأله آسمان هاى هفت گانه است. (6)
(1) . سوره بقره، آیه 29 - سوره اسراء، آیه 44 - سوره مؤمنون، آیه 86 - سوره فصلت، آیه 12- سوره طلاق، آیه 12 - سوره ملک، آیه 3 - سوره نوح، آیه 15، در دو آیه نیز اشاره به (سبعطرائق) (هفت راه) (و سبعآ شدادآ) (هفت موجود محکم) شده است که آنها نیز ممکناست اشاره به آسمان‌هاى هفتگانه باشد. (سوره مؤمنون، آیه 17 و سوره نبأ، آیه 12).
(2) . سوره طلاق، آیه 12.
(3) . بحارالانوار، جلد 55، صفحه 78.
(4) . مجلّه فضا، شماره 56، فروردین 1351.
(5) . مجلّه نیوزویک، سال 1964 (فراموش نشود این شهادت مربوط به 24 سال قبل است.)
(6) . براى توضیح بیشتر درباره تفاسیر مختلفى که در مورد آسمان‌هاى هفتگانه ذکر شدهاست به تفسیر نمونه، جلد 1، ذیل آیه 29 سوره بقره مراجعه فرمائید.
